Szkody w postaci utraconych dochodów i korzyści

Podstawa prawna
art. 361 Kodeksu cywilnego

§1 Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§2 W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Szkoda jest podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej, jednakże jako pojęcie nie jest zdefiniowana ustawowo, dlatego też ustalając jej znaczenie należy korzystać z dorobku doktryny i orzecznictwa. Potoczenie szkoda rozumiana jest jako uszczerbek, zmniejszenie lub utrata w sferze majątkowej, a także niemajątkowej i takie rozumienie jest również najczęściej przyjmowane w nauce prawa cywilnego.

Szkoda majątkowa

Szkoda majątkowa inaczej na mieniu lub rzeczowa to uszczerbek w majątku wynikający z naruszenia prawa własności i innych praw majątkowych jako różnica między stanem majątku poszkodowanego przed zdarzeniem wywołującym szkodę i po jego wystąpieniu. Art. 361 § 2 Kodeksu Cywilnego wyróżnia dwie postaci szkody majątkowej tj. rzeczywistą stratę (damnum emergens) i utracone korzyści (lucrum cessans).

Warto w tym miejscu nadmienić, że to samo zdarzenie może wywołać obydwa powyższe skutki tj. rzeczywistą stratę i utracone korzyści (co obrazują poniższe przykłady: taksówkarz może w jednym zdarzeniu ponieść koszty naprawy uszkodzonego pojazdu – rzeczywista strata i nie osiągnąć dochodu w wyniku uszkodzonego samochodu – utracone korzyści).

Rzeczywista strata (damnum emergens) rozumiana jest jako zmniejszenie aktywów (zysków) poprzez ubytek lub utratę niektórych składników majątkowych (np. pieniędzy) albo zwiększenie się pasywów (obciążeń) (np. zwiększenie istniejących zobowiązań)

Przykład: w przypadku uszkodzenia samochodu rzeczywistą szkodą będą koszty jego naprawienia.

Utrata korzyści (lucrum cessans) oznacza, że majątek nie zwiększył się, co miałoby miejsce gdyby nie nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę (np. nieosiągnięcie oczekiwanego zysku, wynagrodzenia).

Przykład: w przypadku uszkodzenia samochodu wykorzystywanego do przewozu osób w ramach działalności taksówkarskiej utraconą korzyścią będą dochody, których taksówkarz nie osiągnie w czasie gdy nie mógł korzystać z samochodu w swojej pracy.

Ustalenie wysokości szkody przy utraconych korzyściach- ustalenie wysokości szkody w postaci utraconych korzyści może nastręczać pewnych trudności ze względu na jej hipotetyczny charakter. Trudność ta wynika stąd, że nie sposób w pełni udowodnić, że korzyść zostałaby osiągnięta, z kolei zasada pełnego odszkodowania nakazuje aby powstała szkoda została naprawiona w pełnej wysokości, a nie jedynie w ograniczonym zakresie np. tylko szkoda rzeczywista ( np. odszkodowanie za koszty naprawy pojazdu). Zatem szkoda w postaci utraconych korzyści musi zostać przez poszkodowanego wykazana z dużym prawdopodobieństwem, że utrata takiej korzyści rzeczywiście nastąpiła. Poszkodowany ubiegający się o odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści będzie musiał wykazać z dużym prawdopodobieństwem, że gdyby dane zdarzenie szkodowe nie nastąpiło to korzyść zostałaby osiągnięta.

Pamiętaj, że ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści tylko wówczas gdy maksymalnie uprawdopodobnisz, że w wyniku zdarzenia szkodowego nie osiągnąłeś korzyści których mógłbyś się spodziewać w sytuacji gdyby zdarzenie szkodowe nie wystąpiło. W tym celu zadbaj o zabezpieczenie i zgromadzenie stosownej dokumentacji pozwalającej oszacować wysokość utraconych korzyści, mogą to być np. dokumenty wskazujące poziom dochodów przed wyrządzeniem szkody.

Utracony dochód w wyniku wypadku i obrażeń ciała- Poszkodowany który w wyniku wypadku i doznanych obrażeń ciała utracił dochody, premie lub inne składniki wynagrodzenia ma prawo dochodzić w tym zakresie odszkodowania od sprawcy lub ubezpieczyciela sprawcy szkody.
W przypadku pracowników zatrudnionych na umowie o pracę dotyczy to zarówno wynagrodzenia podstawowego, premii, a także innych składników wynagrodzenia. W przypadku osób bezrobotnych dotyczy to braku możliwości podjęcia pracy w kraju lub za granicą.

Pamiętaj, że pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę, który w wyniku wypadku przebywa na zwolnieniu lekarskim otrzymuje od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) zasiłek w wysokości 80% dochodu w związku z tym poszkodowany może żądać odszkodowania za pozostałe 20% od sprawcy lub ubezpieczyciela sprawcy. Niestety ZUS nie wypłaci poszkodowanemu premii, zaliczek lub innych składników wynagrodzenia dlatego poszkodowanemu w ramach należnego odszkodowania przysługuje roszczenie o wyrównanie strat w tym zakresie.

Utracony dochód w wyniku uszkodzenia samochodu będącego narzędziem pracy- Poszkodowany który wskutek uszkodzenia samochodu będącego narzędziem pracy utracił możliwość zarobkowania może żądać z tego tytułu wypłaty odszkodowania. W przypadku tzw. szkody częściowej, a więc gdy koszty naprawy pojazdu nie przekraczają wartości rynkowej samochodu odszkodowanie przysługuje poszkodowanemu od dnia zgłoszenie szkody do czasu zakończenia naprawy uszkodzonego samochodu. W przypadku tzw. szkody całkowitej, a więc gdy koszty naprawy pojazdu przekraczają wartość rynkową samochodu odszkodowanie przysługuje za okres od dnia zgłoszenia szkody do dnia wypłaty środków pieniężnych za zniszczony pojazd. W uzasadnionych przypadkach okres za który przysługuje odszkodowanie za utracone korzyści może ulec wydłużeniu. Na problem utraconych korzyści często napotykają osoby wykonujące zawód taksówkarza, gdyż z wykonywanym zawodem wiąże się duże ryzyko zdarzeń losowych (np. stłuczek, kolizji). Często w branży taksówkarskiej można spotkać się z określeniem „odszkodowania postojowego dla taksówkarzy”, które jest niczym innym jak odszkodowaniem z tytułu utraconych korzyści.

Pamiętaj, że problem utraconych korzyści w wyniku uszkodzenia pojazdu dotyczyć może również innych branży w których samochody używane są jako narzędzie pracy w celach zarobkowych.

Utracony dochód w działalności gospodarczej- W przypadku gdy poszkodowany prowadzi działalność gospodarczą i w wyniku wypadku utracił możliwość wykonywania zleceń przysługuje mu prawo ubiegania się o odszkodowanie. Utracony dochód w działalności gospodarczej dotyczy w szczególności jednoosobowych firmy takich jak branża taksówkarska, usługi remontowe. W większych firmach odszkodowanie z tytułu utraconych dochodów dotyczy w szczególności utraconych zleceń.

Szkoda rzeczowa i majątkowa na nieruchomościach

Szkody rzeczowe (majątkowe) to również szkody powstałe na nieruchomościach wskutek np.:

– pożaru
– zalania
– katastrofy budowlanej
– warunków atmosferycznych (silny wiatr, deszcz, grad, uderzenie pioruna)
– aktu wandalizmu

Odszkodowania za uszkodzone nieruchomości mogą być wypłacane w przypadku posiadania gospodarstwa rolnego z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników lub z tytułu ubezpieczeń dobrowolnych zawieranych przez osoby prywatne lub firmy. Uzyskanie odpowiedniego odszkodowania z tytułu szkody majątkowej i rzeczowej może być dla poszkodowanych problematyczne. Trudność może wynikać z nieznajomości przepisów prawa, niejasności w zawartej polisie ubezpieczeniowej i ogólnych warunkach ubezpieczeniowych, a także z zaniżenia kosztorysu i wyceny szkody.

Pamiętaj, że w przypadku szkód majątkowych i rzeczowych bardzo ważne jest:

– zweryfikowanie umowy – polisy ubezpieczeniowej i ogólnych warunków ubezpieczeniowych
– szczegółowe udokumentowanie zakresu uszkodzeń
– ustalenie wartości szkód
– ewentualne wykonanie kosztorysu i opinii przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego
– udział eksperta przy oględzinach uszkodzeń wykonywanych przez ubezpieczyciela